Vanaf 1950/1960 voert de gemeente een behoudende (grond)-politiek. Dit is een direct gevolg van het ruimtelijk beleid in deze gemeente om niet uit te breiden. Er is destijds voor gekozen het groene karakter van de gemeente zoveel mogelijk te behouden. Het beleid is er op gericht het bijzondere woon- en leefmilieu te beschermen en daar waar volgens een bestemmingsplan gebouwd mag worden, dit zoveel mogelijk over te laten aan het particulier initiatief (Park Vogelenzang).
Op het gebied van volkshuisvesting richt het beleid zich op het behoud, de vervanging van, aanpassing en indien mogelijk uitbreiding van de woningvoorraad. Om invloed te kunnen uitoefenen op het aantal sociale woningen verkrijgt de gemeente soms de regie over de invulling van een bouwlocatie of door grondaankoop of vanuit het bestemmingsplan.

Nota Grondbeleid

De in november 2012 vastgestelde Nota Grondbeleid is een strategische nota die op hoofdlijnen de kaders schetst voor het grondbeleid van de gemeente Bloemendaal. De kaders voldoen aan het gestelde in het Besluit Begroting en Verantwoording (hierna: BBV) en sluiten aan op de door de commissie BBV uitgebrachte richtlijn “Notitie grondexploitatie” van februari 2012.
De nota biedt op de diverse taakvelden in het grondbeleid duidelijkheid over de taak- en rolverdeling tussen de raad, het college en het ambtelijk apparaat. De nota gaat in op de principes van grondbeleid bij de gemeente Bloemendaal, de wettelijke grondslag, de risicobeheersing en de vertaling naar de P&C-cyclus, het projectmatig werken in relatie tot het grondbeleid en tenslotte de principes die worden gehanteerd bij grondexploitatieberekeningen.
De nota is van toepassing op elk project waarbij de gemeente een (tijdelijke) eigendomspositie heeft wat betreft grond/onroerend goed of wil verwerven en daarmee risico loopt.

De gemeente Bloemendaal heeft een aantal grondposities met de daarbij behorende financiële risico’s. Als belangrijkste zijn te noemen de grondexploitaties Haringbuys en Vijverpark Overveen. Met de liquidatie van beide exploitaties per 31 december 2016 is de portefeuille Grondbeleid afgenomen.

Algemene Reserve Grondexploitatie (ARG)

Bij de vaststelling van de Nota Grondbeleid is een Algemene Reserve Grondexploitatie (ARG) in het leven geroepen. Door het instellen van een aparte reserve voor de grondexploitaties worden de financiële resultaten en risico’s van het grondbedrijf gescheiden van de financiële huishouding voor de overige gemeentelijke taken. De ARG heeft het karakter van een vereveningsreserve. Bij een positieve afsluiting van een gemeentelijke grondexploitatie of bij tussentijdse winstneming wordt de gerealiseerde winst toegevoegd aan de ARG. Bij een verwacht tekort wordt de voorziening ‘risico’s grondexploitatie’ ten laste van de ARG bijgesteld. Mocht een deel van deze voorziening vrijvallen dan vindt restitutie aan de ARG plaats. Op basis van de financiële afwikkeling van de twee voornaamste grondexploitaties Haringbuys en Vijverpark Overveen hebben de afgelopen jaren geen dotaties aan de reserve plaatsgevonden. De verwachting is ook niet, mede door de liquidatie van beide exploitaties per 31 december 2016, dat dit nog gaat plaatsvinden. Instandhouding van de reserve is om die reden niet meer noodzakelijk

Kostenverhaal

De Grondexploitatiewet geeft als onderdeel van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening de gemeente meer mogelijkheden om kosten te verhalen op derde partijen. Voor de volgende projecten zijn overeenkomsten opgesteld: Park Vogelenzang; Reinwaterpark; Landgoed Dennenheuvel; Bos, Tuin en Dier; Oldenhove; Vijverwegkerk; Park Brederode; Kweekduin; dr. Dirk Bakkerlaan; Carré van Bloemendaal en Wildhoef.

Projecten

In Bloemendaal is er bij één project nog sprake van actieve grondpolitiek te weten het project Ignatius Bispinckpark/Landje van Van Riessen. Verder is er één project waarbij sprake is van verkoop en herontwikkeling namelijk het project Publieke Werken Brouwerskolk.
Overige projecten vallen buiten deze categorieën. De gemeente heeft hierbij geen grondpositie en het betreffen geen bouwgrondcomplexen in de zin van het BBV. In feite gaat het hier om herziening van een bestemmingsplan en overige activiteiten ruimtelijke ordening. De gemeente streeft bij projecten waarbij de grond niet in eigendom is van de gemeente naar eenduidige afspraken en kostenverhaal. De verantwoordingsinformatie van die projecten is opgenomen in de programmatoelichting.

De belangrijkste ontwikkelingen in 2016 zijn:

Bispinckpark / Landje van Van Riessen

Kenmerk
Bouwgrondcomplex, niet in exploitatie genomen grond. Vanaf 1 januari 2017 wordt de boekwaarde niet meer aangemerkt als voorraad grond maar in de balans verantwoord als gronden en terreinen onder de rubriek Materieel vaste activa, zoals in de jaarrekening 2016 reeds verwerkt.

Marktpositie
De gemeente is eigenaar van de grond.

Stand van zaken en ontwikkelingen

Door besluiten in 2015 kwam de grond vrij voor herontwikkeling en verkoop. Hiervoor werd in 2016 een Plan van Aanpak in de raadscommissie besproken. In 2016 besloot de raad dat de locatie Bispinckpark mogelijk voor sociale woningbouw in aanmerking lijkt te kunnen komen. Voor het Landje van Van Riessen bestaat deze mogelijkheid ook hoewel de aankoopsom van de grond beduidend hoger is dan de te verwachten opbrengsten bij sociale woningbouw.

Vijverpark Overveen

Kenmerk
Geliquideerd bouwgrondcomplex per 31 december 2016.

Marktpositie
De gemeente is eigenaar van 50% van de grond in het plangebied geweest tot en met 11 november 2016. Sindsdien is alleen het openbaar gebied binnen dit plangebied eigendom van de gemeente.

Stand van zaken en ontwikkelingen
Op 11 november 2016 is de rest van de bouwgrond in eigendom overgedragen aan de ontwikkelaar tegen betaling van circa € 5,5 miljoen (inclusief BTW). De grondexploitatie sloot met een tekort van € 1.090.204. Zowel bij de risico-inventarisatie van de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing als in de voorziening Risico’s grondexploitatie is met de geactualiseerde grondexploitatie per 31 december 2016 rekening gehouden. Het resterend nadelig saldo van € 23.332 is verwerkt in de jaarrekening 2016. Hiermee is de actieve grondpositie binnen het project Vijverpark Overveen afgerond. Het openbaar gebied is overgedragen aan het team beheer openbare ruimte.

Project Haringbuys

Kenmerk
Geliquideerd bouwgrondcomplex per 31 december 2016.

Marktpositie
De gemeente is eigenaar van het openbaar gebied.

Stand van zaken en ontwikkelingen

De werkzaamheden binnen dit project lopen ten einde. Alle bouwgrond is verkocht. Het woonrijp maken van het plangebied moet in het tweede kwartaal van 2017 zijn afgerond. De grondexploitatie sloot met een positief resultaat van € 733.858. Hiervan wordt voor een bedrag van € 189.075 bij voorstel voor resultaatbestemming aan de bestemmingsreserve Vereveningsfonds sociale woningbouw toegevoegd. Daarnaast is voor een mogelijke naheffing door de belastingdienst voor 6 betwiste fiscaal gelabelde kavelverkopen een voorziening van € 315.000 ten laste van de jaarrekening 2016 genomen. Het uiteindelijke positieve saldo bedraagt € 229.783. Bij de risico-inventarisatie van de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing is met financiële tegenvallers rekening gehouden. Hiermee is de actieve grondpositie op Haringbuys afgerond en het openbaar gebied overgedragen aan het team beheer openbare ruimte.

Publieke werken Brouwerskolk

Kenmerk
Bouwgrondcomplex, niet in exploitatie genomen grond. De grond heeft geen boekwaarde.

Marktpositie
De gemeente is eigenaar van de grond en gebouwen op het perceel.

Stand van zaken en ontwikkelingen

Het asbest is uit het gebouw Publieke werken verwijderd en de onderzoeken zijn afgerond. De makelaar heeft het verkoopproces weer opgestart. Door de asbestsanering is de planning van het project uitgelopen. Enkele onderzoeken moeten - vanwege de vertraging - worden geactualiseerd. Dit heeft ook geleid tot een vertraging bij het opstellen en vaststellen van het bestemmingsplan.

Voorziening risico’s grondexploitaties

Grondbeleid en vooral de financiële gevolgen van het grondbeleid hebben hun invloed op de gemeentelijke begroting, het weerstandsvermogen en de risicobeheersing. Hieraan zijn risico’s verbonden, die in een vroegtijdig stadium van planontwikkeling en besluitvorming transparant moeten zijn en vooral - zo volledig mogelijk - onderdeel van de besluitvorming moeten uitmaken. Het succes van het grondbeleid hangt mede af van de wijze van samenwerking met marktpartijen en/of overheden.
Voor alle projecten van het grondbeleid worden onderbouwde exploitatieberekeningen gemaakt. In de berekeningen van de exploitatieopzetten wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met actuele prijs- en opbrengststijgingen, alsmede de fasering van toekomstige kosten en opbrengsten in relatie tot de risico's in de markt en de economische omstandigheden. De berekeningen worden periodiek geactualiseerd om zicht op de financiële consequenties te houden. Bij de jaarrekening wordt op basis van de jaarlijkse herziening van de grondexploitatieberekeningen eventueel geprognosticeerde verliezen via een voorziening afgevangen.
Per balansdatum 1 januari 2016 was een voorziening Risico’s grondexploitaties getroffen van € 1.626.872. Voor de projecten Haringbuys en Vijverpark Overveen zijn liquidaties opgesteld naar prijspeil van 31 december 2016. De grondexploitatie voor het Vijverpark Overveen sloot met een tekort van € 1.090.204. Hiervan was reeds voor een bedrag van € 1.066.872 in de voorziening Risico's grondexploitaties opgenomen. Resteert een bedrag in de voorziening risico’s grondexploitatie van € 560.000 waarmee de boekwaarde van het Landje van Van Riessen is afgewaardeerd. In verband met de aangepaste verantwoordingsregels van het BBV per 1 januari 2017 wordt deze grond niet meer aangemerkt als voorraad 'Niet in exploitatie genomen grond' maar tegen de huidige boekwaarde (=aanschafwaarde minus verliesvoorziening) verantwoord als 'Gronden en terreinen' onder de rubriek vaste activa. Na deze mutaties resteert een voorziening Risico's grondexploitaties met een saldo van € 0. Echter met de belastingdienst is een verschil van mening ontstaan over de fiscale labeling van 6 verkochte kavels in het plangebied Haringbuys. De door de belastingdienst betwiste BTW vrijgestelde levering kan leiden tot een naheffingsaanslag, waarvan de hoogte na verrekening van de gecorrigeerde voorbelasting en betaalde overdrachtsbelasting ca. € 315.000 kan bedragen. Voor deze mogelijke tegenvaller is een voorziening ten laste van het jaarrekeningresultaat 2016 genomen.